Zespół trzaskającego biodra (ang. Snapping hip syndrome) - definicja
Zespół trzaskającego biodra jest również znane jako „coxa saltans”. Jest to częste schorzenie stawu biodrowego, które dotyka ok. 10% całego społeczeństwa na świecie. Charakteryzuje się one słyszalnym dźwiękiem trzaskania lub przeskakiwania podczas ruchu zginania, które w niektórych przypadkach jest również połączone z bolesnością. W grupie ryzyka znajdują się osoby młode, płci żeńskiej uprawiające sport, w szczególności taniec, dzięki czemu patologia jest ta znana również pod nazwą „biodro tancerza”. SHS jest klasyfikowane ze względu na strukturę anatomiczną, która jest źródłem trzaskania/przeskakiwania i dzielimy je na typ zewnętrzny (ESHS) oraz wewnętrzny (ISHS).
Podział zespołu trzaskającego biodra
Zewnętrzny (external SHS):
Typ zewnętrzny związany jest z przesuwaniem się pasma biodrowo-piszczelowego po krętarzu większym podczas ruchów zgięcia, wyprostu oraz rotacji wewnętrznej w stawie biodrowym. Innymi przyczynami są przetaczanie się proksymalnego ścięgna tylnej grupy mięśni ud po guzie kulszowym albo przedniej części mięśnia pośladkowego wielkiego po krętarzu wielkim. Możliwa jest również kombinacja wyżej podanych wad.
Wewnętrzny (internal SHS):
Typ wewnętrzny występuje najczęściej, gdy ścięgno mięśnia biodrowo-lędźwiowego jest zbytnio pogrubione lub napięte i dochodzi do tarcia między nim a wypukłościami kostnymi takimi jak krętarz mniejszy, głową kości udowej, czy wyniosłością biodrowo-łonową. Innymi przyczynami mogą być torbiele paralabralne oraz rozwidlenie ścięgna biodrowo-lędźwiowego.
Zespół trzaskającego biodra - objawy
Pacjenci potrafią często wskazać jednym palcem obszar, który jest bolesny dla nich po słyszalnym trzasku, a nawet czasami sami mogą odtworzyć ruch, który powoduje bolesne objawy. Symptomy rozwijają się i nasilają przez długi okres czasu, zwykle od miesięcy do lat. Najczęściej ruchem prowokującym objawy jest przejście z pozycji zgięcia do wyprostu stawu biodrowego. Innymi ruchami, które mogą spowodować podobne odczucia są rotacja zewnętrzna oraz odwodzenie do kąta 90 stopni lub więcej. Zależnie od typu SHS dolegliwości mogą być odczuwalne bardziej w pachwinie (ISHS), lub po zewnętrznej stronie stawu biodrowego (ESHS). Dodatkowo do innych objawów należy znaczące zmniejszenie siły mięśnia pośladkowego średniego.
Zespół trzaskającego biodra – diagnostyka, badanie
SHS rozpoznawane jest na podstawie wywiadu oraz badania fizykalnego prowadzonego przez lekarza ortopedii lub fizjoterapeutę. Testy prowokujące dźwięk trzasku połączonego z bólem obejmują ruchy rotacyjne i/ lub zgięcia. Dodatkowo wykonywane są testy kliniczne takie jak FADIR, Ober’a, FABER czy Thomasa w celu określenia, z którym typem schorzenia mamy do czynienia. Jeśli SHS nie może zostać zdiagnozowane na podstawie wywiadu oraz badania zaleca się wykonanie zdjęcia rentgenowskiego, które może wykluczyć inne patologie stawu biodrowego i potwierdzić diagnozę. Rozpoznanie można również połączyć z pomocą bursografii biodrowo-lędźwiowej połączonej z fluoroskopią, dynamiczną ultrasonografią albo rezonansem magnetycznym.
Zespół trzaskającego biodra – leczenie
Zespół biodra trzaskającego można leczyć zachowawczo oraz operacyjnie. Na chwilę obecną bardziej polecane jest leczenie zachowawcze. Polega ono na indywidulanej fizjoterapii podczas, której prowadzone są ćwiczenia rozciągające dla mięśni odpowiedzialnych za zginanie stawu biodrowego. Dodatkowo jest prowadzona terapia manualna mająca na celu zmniejszenie napięcia mięśnia biodrowo-lędźwiowego. Oprócz tego fizjoterapeuta zwraca uwagę na poprawne ustawienie miednicy, kończyn dolnych, ale również na zwiększenie siły osłabionych mięśni kończyny dolnej.
Jeśli ból utrzymuje się pomimo tych zachowawczych środków, można rozważyć interwencję chirurgiczną. W przypadku typu zewnętrznego zwykle celem jest poluzowanie pasma biodrowo-piszczelowego i można to osiągnąć za pomocą zabiegów otwartych lub artroskopowych. Ścięgno biodrowo-piszczelowe jest wydłużane lub całkowicie uwalniane. W przypadku typu wewnętrznego o wiele częściej stosuje się zabiegi artroskopowe.
Piśmiennictwo:
[1] Musick SR, Varacallo M. Snapping Hip Syndrome. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; September 4, 2022.
[2] Walker P, Ellis E, Scofield J, Kongchum T, Sherman WF, Kaye AD. Snapping Hip Syndrome: A Comprehensive Update. Orthop Rev (Pavia). 2021;13(2):25088. Published 2021 Jun 22. doi:10.52965/001c.25088
