Mięśnie core a ukształtowanie kręgosłupa

Czym są mięśnie core? Definicja

Mięśnie core (z ang. rdzeń, jądro) to termin używany w odniesieniu do mięśni posturalnych, głębokich, odpowiadających za stabilizację między innymi odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Sugeruje się, że ich wytrzymałość jest kluczowa w celu utrzymania poprawnych wzorców ruchowych, profilaktyki dolegliwości, a także, w przypadku osób aktywnych fizycznie, kontuzji.

Stabilność miednicy oraz odcinka lędźwiowego wiąże się z umiejętnością zachowania neutralnej pozycji podczas ruchu w wyniku odpowiedniej kontroli mięśniowej, bez widocznych kompensacji zarówno w obszarze miednicy jak i sąsiednich regionów. Brak wystarczającej stabilizacji może za to prowadzić do powstania dolegliwości bólowych w obrębiekręgosłupa (low back pain, LBP).

W skład mięśni core wchodzą w szczególności mięsień poprzeczny brzucha (ang. Transverse Abdominal, TrA), mięśnie dna miednicy oraz mięsień wielodzielny (ang. Lumbar Multifidus, LM). Ich odpowiednia praca ma znaczenie nie tylko w odniesieniu do stabilności regionu miednicy, ale także prawidłowej pracy kończyn dolnych.

Czym jest hiperlordoza? Definicja

Hiperlordoza jest to pogłębienie naturalnej krzywizny kręgosłupa. Fizjologicznie lordoza występuje w odcinku lędźwiowym oraz szyjnym. Krzywizny zapewniająodpowiednie przenoszenie obciążeń osiowych kolumny kręgosłupa, a podstawowym, funkcjonującym w zakresie biomechaniki, wzorem jego wytrzymałości jest x2 + 1, gdzie xoznacza liczbę wygięć przednio-tylnych (fizjologicznie wyróżnić można cztery wygięcia). Łatwo zatem policzyć, że w przypadku zaburzenia ukształtowania nawet jednej z nich wytrzymałość całkowita kręgosłupa (osiowa) ulega znacznej redukcji. Na skutek licznych czynników, ze szczególnym uwzględnieniem wieku wczesnoszkolnego, krzywizny mogą podlegać zmianom, jak chociażby pogłębieniom (hyperkifozyi hyperlordozy) lub wypłaszczeniom (hypokifozy lub hypolordozy), co w efekcie może prowadzić do zwiększonego ryzyka powstawania chorób takich jak choroba dyskowa(dyskopatia), bóle korzeniowe, radikulopatie, spondyloliza –kręgoszczelina i inne.

Jak oceniać wytrzymałość core?

Oceny core oraz jakości ruchu można dokonać za pomocą licznych narzędzi badawczych, jak chociażby FunctionalMovemenet Screen (FMS), gdzie ocenie podlegają konkretne aktywności fizyczne. Wykorzystuje się ją do określenia dysfunkcji, asymetrii czy ryzyka kontuzji, co w efekcie pozwala na ustalenie ewentualnego planu leczenia, mającego na celu wyeliminowanie nieprawidłowości.

Do badania stabilizacji można wykorzystać również test stabilizacji centralnej McGilla, pozwalający na ocenę wytrzymałości core w statycznym, izometrycznym obciążeniu, w różnych pozycjach wyjściowych.

Inne metody uwzględniają obiektywną ocenę ultrasonograficzną – pomiar w spoczynku oraz w trakcie napięcia. Jako, że mięśnie poprzeczne brzucha są mięśniami oddechowymi to do ich prawidłowego napięcia wymagana jest korelacja z odpowiednią fazą oddechową. W literaturze kompleks tych ruchów opisuje się jako tzw. ADIM (abdominal draw in maneuver).

Czy istnieje zależność między hiperlordozą, a wytrzymałością core?

Badania sugerują istnienie korelacji między postawą ciała, a wytrzymałością mięśni core oraz postawą ciała, a wzorcami ruchowymi. Nie wskazują jednak jednoznacznie na istotność korelacji między dwoma wspomnianymi testami; zauważalna jest jednak zależność między obecnością hiperlordozylędźwiowej oraz wytrzymałością mięśni core, badaną testem McGilla. U osób z nadmiernie pogłębioną krzywizną obserwuje się mniejszą wytrzymałość w obrębie mięśni core, a także gorszą stabilność tułowia, co w dłuższej perspektywie może prowadzić do powstania dolegliwości bólowych kręgosłupa. Nie wykazano bezpośredniego związku między hiperlordozą, a wynikami FMS, co sugeruje konieczność zastosowania dodatkowych metod badania w celu wyeliminowania potencjalnych nieprawidłowych wzorców ruchowych oraz zmniejszenia ryzyka kontuzji.

Leczenie zaburzeń funkcjonalnych kręgosłupa

Według literatury hiperlordoza, choć może stanowić jeden z czynników ryzyka LBP, nie musi wiązać się z występowaniem dolegliwości oraz zwiększać ryzyka doznania kontuzji. Analizując jednak korelację między jej obecnością, a wytrzymałością mięśni core, praca nad postawą oraz poprawą stabilizacji może być kluczowa w prewencji rozwoju np. choroby dyskowej, jak i wiążących się z nią objawów. Rolą fizjoterapii jest zaprogramowanie treningu, który umożliwi poprawę funkcji oraz parametrów biomechanicznych.

Nie czekaj i sprawdź jak Klinika Fizjoterapii we Wrocławiu może pomóc Ci w pozbyciu się bólu pleców (low back pain)!

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36229857/

Patellofemoral Pain Syndrome (PFPS) – ból przedniego przedziału stawu kolanowego

Czym jest PFPS? Definicja

Zespół bólowy stawu rzepkowo-udowego (PFPS, patellofemoral pain syndrome) obejmuje szereg dolegliwości okolicy stawu rzepkowo-udowego takich jak np.: ból podczas chodzenia czy biegania, zgięcia nogi z obciążeniem (wchodzenie oraz schodzenie po schodach) przy jednoczesnym braku uszkodzeń strukturalnych, które mogłyby powodować objawy. PFPS jest jedną z częstszych jednostek chorobowych spotykanych w ortopedii. Szacuje się, że u osób aktywnych od 20 do 40 procent problemów ze stawem kolanowym może wiązać się właśnie ze stawem rzepkowo-udowym. Dwukrotnie częściej dotyka kobiet.

PFPS – przyczyny

W przeciwieństwie do niektórych jednostek chorobowych, przyczyna PFPS jest wielowymiarowa. Jednym z czynników przyczyniających się do powstawania dolegliwości może być dysfunkcja aparatu wyprostnego kolana, składającego się głównie z mięśnia czworogłowego uda, który kontroluje ruch rzepki w stawie rzepkowo-udowym. W przypadku jego dysfunkcji siły kompresujące rzepkę ulegają zwielokrotnieniu, co może prowadzić do bocznego przyparcia rzepki lub do jej zbyt wysokiego ustawienia.

Zaburzenia osi kończyny również mogą przyczyniać się do zaburzeń toru ruchu rzepki. W przypadku nieprawidłowego ustawienia poszczególnych składowych stawów, zmieniona zostaje biomechanika całej kończyny. Koślawość stawów kolanowych jest jednym z czynników od lat wiązanych ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia urazów takich jak np.: zerwanie więzadła krzyżowego przedniego. Podwyższa również ryzyko pojawienia się bólu w przednim przedziale stawu kolanowego – PFPS.

Koślawość kolan – odchylenie od osi

Jest to wada postawy, w której wewnętrzne części kolan są do siebie nadmiernie zbliżone. Może powstawać w wyniku nieprawidłowej budowy powierzchni stawowych oraz na skutek funkcjonalnego zaburzenia osi kończyny. Do diagnostyki koślawości służy kąt Q, utworzony przez linię poprowadzoną od kolca biodrowego przedniego dolnego do środka rzepki, oraz drugą linię, poprowadzoną od środka rzepki do guzowatości kości piszczelowej. U mężczyzn wynosi on około 10 stopni, u kobiet 15. W przypadku koślawości kąt ten ulega zwiększeniu, gdyż guzowatość piszczeli znajduje się nieco bardziej bocznie.

Koślawość funkcjonalna czy też dynamiczna może wiązać się z nieprawidłowym ustawieniem kości udowej w nadmiernym przywiedzeniu oraz rotacji wewnętrznej, co z kolei przekłada się na niewłaściwą rotację w obrębie kości podudzia oraz pronacyjne ustawienie stopy. Jedną z przyczyn tego zaburzenia osi może być osłabienie w obrębie mięśni stawu biodrowego, w szczególności mięśni pośladkowych oraz rotatorów zewnętrznych biodra. W przypadku niewystarczającej siły mięśniowej dochodzi do modyfikacji wzorców ruchowych oraz, w efekcie, do przeciążenia mechanizmu wyprostnego kolana, co może potencjalnie stanowić przyczynę rozwijania się zespołu bólowego stawy rzepkowo-udowego.

PFPS – leczenie

Leczenie PFPS obejmuje zarówno terapię manualną, jak i trening, skupiony w pierwszej kolejności na odciążeniu stawu rzepkowo-udowego. Istotą rehabilitacji jest jednak przystosowanie stawu do wytrzymywania większych obciążeń poprzez pracę nad wzmocnieniem osłabionych struktur oraz poprawę biomechaniki kończyny, w tym także ewentualnych zaburzeń osi kończyny.

Badania wykazują pozytywny wpływ ćwiczeń kontroli osi kończyny na redukcję dolegliwości. Składają się one z ćwiczeń wzmacniających mięśnie w obrębie stawu biodrowego oraz kolanowego, przy jednoczesnej dbałości o zachowanie odpowiednich wzorców ruchowych, umożliwiających właściwą pracę w obrębie stawu rzepkowo-udowego, biodrowego, a także kolanowego. Właściwa progresja obciążeń treningowych pozwala przystosowywać tkanki do coraz większego wysiłku zarówno w życiu codziennym, jak i w sporcie, jednocześnie redukując ryzyko nawrotu dolegliwości lub wystąpienia innego urazu.

Sprawdź jak Klinika Fizjoterapii we Wrocławiu może pomóc Ci w pozbyciu się bólu przedniego przedziału stawu kolanowego (PFPS).  

Radikulopatia

Czym jest radikulopatia? Definicja radikulopatii.

Radikulopatia jest definiowana jako ból rzutowany na obwód wraz ze współistniejącymi deficytami neurologicznymi wskutek podrażnienia korzeni nerwowych, powstające na rożnym podłożu, a w tym przepukliny krążka międzykręgowego (22% przypadków), osteofitozy, niestabilności w obrębie kręgosłupa lub urazów.  Bóle kończyn górnych i dolnych można określić jako główny objaw patologii korzeniowych pochodzenia odcinka szyjnego lub lędźwiowego.  Inne objawy obejmują zwykle osłabienie mięśni, miejscowy ból, deficyty ruchowe, czuciowe lub odruchowe.

Radikulopatia - częstość występowania

Radikulopatia szyjna (cervical radiculopathy - CR) występuje najczęściej u osób powyżej 40. roku życia, z roczną częstością występowania na poziomie 83,2 na 100 000 osób. To sprawia, że ​​jest mniej powszechna niż radikulopatia lędźwiowa (lumbar radiculopathy - LR; znana również jako rwa kulszowa), której występowanie zostało udokumentowane w USA aż do 25% wszystkich przypadków bólu krzyża (low back pain - LBP) i stanowi najczęstszą skargę pacjentów zgłaszających się do neurochirurga. Ze względu na ciężki przebieg i brak standaryzacji leczenia, niezależnie od rodzaju systemu opieki zdrowotnej, radikulopatia powoduje istotne problemy społeczno-ekonomiczne oraz ogranicza codzienną aktywność z powodu niesprawności i niezdolności do pracy, która może trwać nawet do 20 tygodni po leczeniu operacyjnym. Objawy rzutowane, w tym ból, powodują większą niepełnosprawność w porównaniu z samym bólem lokalnym.

Radikulopatia - leczenie

Chociaż radikulopatia pozostaje wyzwaniem zarówno dla badaczy, jak i klinicystów, w celu poprawy wyników pacjentów stosuje się różne nieoperacyjne formy leczenia.  W przypadku radikulopatii szyjnej fizjoterapia i inne metody nieoperacyjne są skuteczne u 75-90% przypadków. W ostatnich latach badania wykazały skuteczność fizjoterapii polegającej na technikach treningu medycznego dla mięśni stabilizujących (m. Longus colli dla odcinka szyjnego oraz m. Transverse abdominal dla odcinka lędźwiowego), a także różnych form terapii manualnej. Formy terapii manualnej mogą być ukierunkowane na stawy (mobilizacja, manipulacja, trakcja), na tkanki miękkie (formy masażu), na tkankę nerwową (neurodynamika) lub mieszane (specyficzne ćwiczenia).  Większość z tych terapii skutecznie łagodzi objawy radikulopatii, ale jakość dowodów często może być kwestionowana.  Dowody potwierdzające skuteczność technik neuromobilizacji jako dominujących są umiarkowanej jakości.  Niewiele wiadomo na temat skuteczności samej mobilizacji stawów w leczeniu radikulopatii.  Podczas gdy jej podłoże biomechaniczne pozostaje niejasne, jedną z najczęściej stosowanych metod terapii manualnej jest trakcja, ale dowody na jej skuteczność, niezależnie od tego, czy są stosowane samodzielnie, czy w połączeniu z innymi, wymagają dalszych badań. Techniki bazujące na trakcji są najczęściej wybieraną formą leczenia CR i są również skuteczne w zmniejszaniu bólu i poprawie wyników funkcjonalnych. W technikach mobilizacji często brakuje informacji o badaniu pacjenta przed rozpoczęciem badania wyjściowego, co utrudnia ocenę jego skuteczności. Z dostępnej literatury wynika, że ​​podejście multimodalne z dominantą technik trakcyjnych jest najskuteczniejsze w CR, a połączenie trakcji, mobilizacji stawów kręgosłupa i aktywacji mięśni core dla LR.  Zazwyczaj nie zaleca się stosowania jednej metody leczenia zarówno CR, jak i LR.

Kuligowski T, Skrzek A, Cieślik B. Manual Therapy in Cervical and Lumbar Radiculopathy: A Systematic Review of the Literature. Int J Environ Res Public Health. 2021 Jun 7;18(11):6176. doi: 10.3390/ijerph18116176. PMID: 34200510; PMCID: PMC8201115.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34200510/