Zespół trzaskającego biodra

Zespół trzaskającego biodra (ang. Snapping hip syndrome) - definicja

Zespół trzaskającego biodra jest również znane jako „coxa saltans”. Jest to częste schorzenie stawu biodrowego, które dotyka ok. 10% całego społeczeństwa na świecie. Charakteryzuje się one słyszalnym dźwiękiem trzaskania lub przeskakiwania podczas ruchu zginania, które w niektórych przypadkach jest również połączone z bolesnością. W grupie ryzyka znajdują się osoby młode, płci żeńskiej uprawiające sport, w szczególności taniec, dzięki czemu patologia jest ta  znana również pod nazwą „biodro tancerza”. SHS jest klasyfikowane ze względu na strukturę anatomiczną, która jest źródłem trzaskania/przeskakiwania i dzielimy je na typ zewnętrzny (ESHS) oraz wewnętrzny (ISHS).

Podział zespołu trzaskającego biodra

Zewnętrzny (external SHS):

Typ zewnętrzny związany jest z przesuwaniem się pasma biodrowo-piszczelowego po krętarzu większym podczas ruchów zgięcia, wyprostu oraz rotacji wewnętrznej w stawie biodrowym. Innymi przyczynami są przetaczanie się proksymalnego ścięgna tylnej grupy mięśni ud po guzie kulszowym albo przedniej części mięśnia pośladkowego wielkiego po krętarzu wielkim. Możliwa jest również kombinacja wyżej podanych wad. 

Wewnętrzny (internal SHS):

Typ wewnętrzny występuje najczęściej, gdy ścięgno mięśnia biodrowo-lędźwiowego jest zbytnio pogrubione lub napięte i dochodzi do tarcia między nim a wypukłościami kostnymi takimi jak krętarz mniejszy, głową kości udowej, czy wyniosłością biodrowo-łonową. Innymi przyczynami mogą być torbiele paralabralne oraz rozwidlenie ścięgna biodrowo-lędźwiowego. 

Zespół trzaskającego biodra - objawy

Pacjenci potrafią często wskazać jednym palcem obszar, który jest bolesny dla nich po słyszalnym trzasku, a nawet czasami sami mogą odtworzyć ruch, który powoduje bolesne objawy. Symptomy rozwijają się i nasilają przez długi okres czasu, zwykle od miesięcy do lat. Najczęściej ruchem prowokującym objawy jest przejście z pozycji zgięcia do wyprostu stawu biodrowego. Innymi ruchami, które mogą spowodować podobne odczucia są rotacja zewnętrzna oraz odwodzenie do kąta 90 stopni lub więcej. Zależnie od typu SHS dolegliwości mogą być odczuwalne bardziej w pachwinie (ISHS), lub po zewnętrznej stronie stawu biodrowego (ESHS). Dodatkowo do innych objawów należy znaczące zmniejszenie siły mięśnia pośladkowego średniego.

Zespół trzaskającego biodra – diagnostyka, badanie

SHS rozpoznawane jest na podstawie wywiadu oraz badania fizykalnego prowadzonego przez lekarza ortopedii lub fizjoterapeutę. Testy prowokujące dźwięk trzasku połączonego z bólem obejmują ruchy rotacyjne i/ lub zgięcia. Dodatkowo wykonywane są testy kliniczne takie jak FADIR, Ober’a, FABER czy Thomasa w celu określenia, z którym typem schorzenia mamy do czynienia. Jeśli SHS nie może zostać zdiagnozowane na podstawie wywiadu oraz badania zaleca się wykonanie zdjęcia rentgenowskiego, które może wykluczyć inne patologie stawu biodrowego i potwierdzić diagnozę. Rozpoznanie można również połączyć z pomocą bursografii biodrowo-lędźwiowej połączonej z fluoroskopią, dynamiczną ultrasonografią albo rezonansem magnetycznym.

Zespół trzaskającego biodra – leczenie

Zespół biodra trzaskającego można leczyć zachowawczo oraz operacyjnie. Na chwilę obecną bardziej polecane jest leczenie zachowawcze. Polega ono na indywidulanej fizjoterapii podczas, której prowadzone są ćwiczenia rozciągające dla mięśni odpowiedzialnych za zginanie stawu biodrowego. Dodatkowo jest prowadzona terapia manualna mająca na celu zmniejszenie napięcia mięśnia biodrowo-lędźwiowego. Oprócz tego fizjoterapeuta zwraca uwagę na poprawne ustawienie miednicy, kończyn dolnych, ale również na zwiększenie siły osłabionych mięśni kończyny dolnej.

Jeśli ból utrzymuje się pomimo tych zachowawczych środków, można rozważyć interwencję chirurgiczną. W przypadku typu zewnętrznego zwykle celem jest poluzowanie pasma biodrowo-piszczelowego i można to osiągnąć za pomocą zabiegów otwartych lub artroskopowych. Ścięgno biodrowo-piszczelowe jest wydłużane lub całkowicie uwalniane. W przypadku typu wewnętrznego o wiele częściej stosuje się zabiegi artroskopowe.

Piśmiennictwo:

 [1] Musick SR, Varacallo M. Snapping Hip Syndrome. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; September 4, 2022.

 [2] Walker P, Ellis E, Scofield J, Kongchum T, Sherman WF, Kaye AD. Snapping Hip Syndrome: A Comprehensive Update. Orthop Rev (Pavia). 2021;13(2):25088. Published 2021 Jun 22. doi:10.52965/001c.25088

Mięśnie core a ukształtowanie kręgosłupa

Czym są mięśnie core? Definicja

Mięśnie core (z ang. rdzeń, jądro) to termin używany w odniesieniu do mięśni posturalnych, głębokich, odpowiadających za stabilizację między innymi odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Sugeruje się, że ich wytrzymałość jest kluczowa w celu utrzymania poprawnych wzorców ruchowych, profilaktyki dolegliwości, a także, w przypadku osób aktywnych fizycznie, kontuzji.

Stabilność miednicy oraz odcinka lędźwiowego wiąże się z umiejętnością zachowania neutralnej pozycji podczas ruchu w wyniku odpowiedniej kontroli mięśniowej, bez widocznych kompensacji zarówno w obszarze miednicy jak i sąsiednich regionów. Brak wystarczającej stabilizacji może za to prowadzić do powstania dolegliwości bólowych w obrębiekręgosłupa (low back pain, LBP).

W skład mięśni core wchodzą w szczególności mięsień poprzeczny brzucha (ang. Transverse Abdominal, TrA), mięśnie dna miednicy oraz mięsień wielodzielny (ang. Lumbar Multifidus, LM). Ich odpowiednia praca ma znaczenie nie tylko w odniesieniu do stabilności regionu miednicy, ale także prawidłowej pracy kończyn dolnych.

Czym jest hiperlordoza? Definicja

Hiperlordoza jest to pogłębienie naturalnej krzywizny kręgosłupa. Fizjologicznie lordoza występuje w odcinku lędźwiowym oraz szyjnym. Krzywizny zapewniająodpowiednie przenoszenie obciążeń osiowych kolumny kręgosłupa, a podstawowym, funkcjonującym w zakresie biomechaniki, wzorem jego wytrzymałości jest x2 + 1, gdzie xoznacza liczbę wygięć przednio-tylnych (fizjologicznie wyróżnić można cztery wygięcia). Łatwo zatem policzyć, że w przypadku zaburzenia ukształtowania nawet jednej z nich wytrzymałość całkowita kręgosłupa (osiowa) ulega znacznej redukcji. Na skutek licznych czynników, ze szczególnym uwzględnieniem wieku wczesnoszkolnego, krzywizny mogą podlegać zmianom, jak chociażby pogłębieniom (hyperkifozyi hyperlordozy) lub wypłaszczeniom (hypokifozy lub hypolordozy), co w efekcie może prowadzić do zwiększonego ryzyka powstawania chorób takich jak choroba dyskowa(dyskopatia), bóle korzeniowe, radikulopatie, spondyloliza –kręgoszczelina i inne.

Jak oceniać wytrzymałość core?

Oceny core oraz jakości ruchu można dokonać za pomocą licznych narzędzi badawczych, jak chociażby FunctionalMovemenet Screen (FMS), gdzie ocenie podlegają konkretne aktywności fizyczne. Wykorzystuje się ją do określenia dysfunkcji, asymetrii czy ryzyka kontuzji, co w efekcie pozwala na ustalenie ewentualnego planu leczenia, mającego na celu wyeliminowanie nieprawidłowości.

Do badania stabilizacji można wykorzystać również test stabilizacji centralnej McGilla, pozwalający na ocenę wytrzymałości core w statycznym, izometrycznym obciążeniu, w różnych pozycjach wyjściowych.

Inne metody uwzględniają obiektywną ocenę ultrasonograficzną – pomiar w spoczynku oraz w trakcie napięcia. Jako, że mięśnie poprzeczne brzucha są mięśniami oddechowymi to do ich prawidłowego napięcia wymagana jest korelacja z odpowiednią fazą oddechową. W literaturze kompleks tych ruchów opisuje się jako tzw. ADIM (abdominal draw in maneuver).

Czy istnieje zależność między hiperlordozą, a wytrzymałością core?

Badania sugerują istnienie korelacji między postawą ciała, a wytrzymałością mięśni core oraz postawą ciała, a wzorcami ruchowymi. Nie wskazują jednak jednoznacznie na istotność korelacji między dwoma wspomnianymi testami; zauważalna jest jednak zależność między obecnością hiperlordozylędźwiowej oraz wytrzymałością mięśni core, badaną testem McGilla. U osób z nadmiernie pogłębioną krzywizną obserwuje się mniejszą wytrzymałość w obrębie mięśni core, a także gorszą stabilność tułowia, co w dłuższej perspektywie może prowadzić do powstania dolegliwości bólowych kręgosłupa. Nie wykazano bezpośredniego związku między hiperlordozą, a wynikami FMS, co sugeruje konieczność zastosowania dodatkowych metod badania w celu wyeliminowania potencjalnych nieprawidłowych wzorców ruchowych oraz zmniejszenia ryzyka kontuzji.

Leczenie zaburzeń funkcjonalnych kręgosłupa

Według literatury hiperlordoza, choć może stanowić jeden z czynników ryzyka LBP, nie musi wiązać się z występowaniem dolegliwości oraz zwiększać ryzyka doznania kontuzji. Analizując jednak korelację między jej obecnością, a wytrzymałością mięśni core, praca nad postawą oraz poprawą stabilizacji może być kluczowa w prewencji rozwoju np. choroby dyskowej, jak i wiążących się z nią objawów. Rolą fizjoterapii jest zaprogramowanie treningu, który umożliwi poprawę funkcji oraz parametrów biomechanicznych.

Nie czekaj i sprawdź jak Klinika Fizjoterapii we Wrocławiu może pomóc Ci w pozbyciu się bólu pleców (low back pain)!

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36229857/

Patellofemoral Pain Syndrome (PFPS) – ból przedniego przedziału stawu kolanowego

Czym jest PFPS? Definicja

Zespół bólowy stawu rzepkowo-udowego (PFPS, patellofemoral pain syndrome) obejmuje szereg dolegliwości okolicy stawu rzepkowo-udowego takich jak np.: ból podczas chodzenia czy biegania, zgięcia nogi z obciążeniem (wchodzenie oraz schodzenie po schodach) przy jednoczesnym braku uszkodzeń strukturalnych, które mogłyby powodować objawy. PFPS jest jedną z częstszych jednostek chorobowych spotykanych w ortopedii. Szacuje się, że u osób aktywnych od 20 do 40 procent problemów ze stawem kolanowym może wiązać się właśnie ze stawem rzepkowo-udowym. Dwukrotnie częściej dotyka kobiet.

PFPS – przyczyny

W przeciwieństwie do niektórych jednostek chorobowych, przyczyna PFPS jest wielowymiarowa. Jednym z czynników przyczyniających się do powstawania dolegliwości może być dysfunkcja aparatu wyprostnego kolana, składającego się głównie z mięśnia czworogłowego uda, który kontroluje ruch rzepki w stawie rzepkowo-udowym. W przypadku jego dysfunkcji siły kompresujące rzepkę ulegają zwielokrotnieniu, co może prowadzić do bocznego przyparcia rzepki lub do jej zbyt wysokiego ustawienia.

Zaburzenia osi kończyny również mogą przyczyniać się do zaburzeń toru ruchu rzepki. W przypadku nieprawidłowego ustawienia poszczególnych składowych stawów, zmieniona zostaje biomechanika całej kończyny. Koślawość stawów kolanowych jest jednym z czynników od lat wiązanych ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia urazów takich jak np.: zerwanie więzadła krzyżowego przedniego. Podwyższa również ryzyko pojawienia się bólu w przednim przedziale stawu kolanowego – PFPS.

Koślawość kolan – odchylenie od osi

Jest to wada postawy, w której wewnętrzne części kolan są do siebie nadmiernie zbliżone. Może powstawać w wyniku nieprawidłowej budowy powierzchni stawowych oraz na skutek funkcjonalnego zaburzenia osi kończyny. Do diagnostyki koślawości służy kąt Q, utworzony przez linię poprowadzoną od kolca biodrowego przedniego dolnego do środka rzepki, oraz drugą linię, poprowadzoną od środka rzepki do guzowatości kości piszczelowej. U mężczyzn wynosi on około 10 stopni, u kobiet 15. W przypadku koślawości kąt ten ulega zwiększeniu, gdyż guzowatość piszczeli znajduje się nieco bardziej bocznie.

Koślawość funkcjonalna czy też dynamiczna może wiązać się z nieprawidłowym ustawieniem kości udowej w nadmiernym przywiedzeniu oraz rotacji wewnętrznej, co z kolei przekłada się na niewłaściwą rotację w obrębie kości podudzia oraz pronacyjne ustawienie stopy. Jedną z przyczyn tego zaburzenia osi może być osłabienie w obrębie mięśni stawu biodrowego, w szczególności mięśni pośladkowych oraz rotatorów zewnętrznych biodra. W przypadku niewystarczającej siły mięśniowej dochodzi do modyfikacji wzorców ruchowych oraz, w efekcie, do przeciążenia mechanizmu wyprostnego kolana, co może potencjalnie stanowić przyczynę rozwijania się zespołu bólowego stawy rzepkowo-udowego.

PFPS – leczenie

Leczenie PFPS obejmuje zarówno terapię manualną, jak i trening, skupiony w pierwszej kolejności na odciążeniu stawu rzepkowo-udowego. Istotą rehabilitacji jest jednak przystosowanie stawu do wytrzymywania większych obciążeń poprzez pracę nad wzmocnieniem osłabionych struktur oraz poprawę biomechaniki kończyny, w tym także ewentualnych zaburzeń osi kończyny.

Badania wykazują pozytywny wpływ ćwiczeń kontroli osi kończyny na redukcję dolegliwości. Składają się one z ćwiczeń wzmacniających mięśnie w obrębie stawu biodrowego oraz kolanowego, przy jednoczesnej dbałości o zachowanie odpowiednich wzorców ruchowych, umożliwiających właściwą pracę w obrębie stawu rzepkowo-udowego, biodrowego, a także kolanowego. Właściwa progresja obciążeń treningowych pozwala przystosowywać tkanki do coraz większego wysiłku zarówno w życiu codziennym, jak i w sporcie, jednocześnie redukując ryzyko nawrotu dolegliwości lub wystąpienia innego urazu.

Sprawdź jak Klinika Fizjoterapii we Wrocławiu może pomóc Ci w pozbyciu się bólu przedniego przedziału stawu kolanowego (PFPS).